THÂN THƯƠNG PHƯƠNG NGỮ QUÊ NHÀ

Làng chài Phước Hải

     1. Tháng trước trong lúc lòng vòng xung quanh hành lang Bệnh viện Từ Dũ, bổng giật mình bởi những tiếng sau: 

          -A: thâu mày dề đi biển đi ở đây tao dới dì mày lo nó được dầu 

          -B: dề chi chầ, chờ thấy mặt con dầu dề 

          -C: dề đi biển đi con, kiếm được đồng nào hay đồng nấy 

          -B: ách sa nà, tự dưng kêu tui dề. dợ tui sanh xong tui dề liền. đi biển lúc nào chẳng đi được. 

     Đó là đoạn nói chuyện giữa Mẹ vợ, Dì vợ và người Con rể trong khi chờ vợ sanh. Nhờ mấy tiếng: thâu, dầu, ách sa nà, chầ… Người viết đã nhận ra được giọng nói quen thuộc của người Quê mình, thật là may mắn; vậy là có thêm đồng minh-đồng hương để chiến đấu trong lúc chờ vợ, cũng nhờ thế mà Bà Già ở Phước Hải lên nuôi con dâu đã có thêm bạn cùng Quê để chuyện trò. 

     Trở lại đoạn hội thoại trên, có thể có người hiểu và có người chưa hiểu; nhưng dù sau cũng phải rõ nghĩa đoạn trên, Nó như dzầy: 

          -Mẹ vợ: thôi mày về đi biển đi ở đây tao với dì mày lo cho vợ mày được rồi 

          -Con: về chi trời, chờ thấy mặt con rồi về 

          -Dì vợ: về đi biển đi con, kiếm được đồng nào hay đồng nấy 

          -Con: Kỳ vậy , tự dưng kêu tui về. vợ tui sanh xong tui về liền. đi biển lúc nào chẳng đi được. 

     Trong các từ ngữ trên thì “ách sa nà” là từ gì thì người viết cũng bó tay, thôi tạm dịch “ kỳ vậy” cho liền nghĩa. 

Cá Sủ

     2. Một lần theo Ông già uống cà phê tại quán 6 khom- một quán cà phê nổi tiếng của dân Lưới Cản ngày đó, mình nghe được một đoạn trao đổi của 2 ngư dân như sau: 

         -T: Ê có không H, hôm nay đánh sở nào 

         -H: Tụi này đánh ở Đáy năm miệng gặp Ngọc Bích và Sáu Hồng Phúc nề ( ông H chỉ tay qua Ba mình), nậu xuồng được 5 Sủ, 11 Mâu, 3 Út, pha le có 2 con Dồ nữa. Lưới Em được 1 Sủ, 2 mâu, còn Anh?

         -T: xui quá mày âi, nậu xuồng được 5 mâu, 2 bóp mà lưới tao quẹt tuốt à… 

     Có thể hiểu đoạn nói chuyện trên theo việc các nghĩa các từ ngữ như sau: 

          - Sở là chổ nào, đánh sở nào là bủa lưới ở đâu 

          - Đáy năm miệng là một địa danh ngoài khơi Vũng Tàu mà dân biển thường xuyên tới đó

          - 5 Sủ là 5 con cá Sủ-một loài cá cực ngon và nổi tiếng (sẽ nói nhiều ở bài “con Cá Sủ và Xóm Lưới Rê” ); 

          -Mâu là cá Thiều Mâu; 

          -Út là cá Thiều Xanh- một loại cá làm nên món canh chua tương me trứ danh của làng Phước Hải 

          - âi là ơi; nậu xuồng là nội xuồng tức là toàn bộ trong xuồng hôm đó đánh cá được…..; quẹt tuốc là không có con nào. 

     Lúc đó mấy từ trên mình điều hiểu được, duy nhất là có cá Dồ là không, chờ Ba về nhà mình hỏi Dồ là cá gì hả Ba? Ba nói là Vồ chứ không phải là Dồ- nó là một loài cá sống nước sà hai (vừa mặn và lợ và có nhiều ở các cửa biển). Mình lại hỏi sao không gọi Vồ cho đúng mà lại là Dồ? Ba mình nói “nếu nói như con thì không thể đi làm biển được, người làm biển tứ chi và giác quang phải mau lẹ: miệng nói, tay làm, hàm nhai. Nếu như đang kéo lưới trời tối, gió thổi mạnh, mọi việc rất khẩn trương mà đợi con tròn lưỡi kêu cá Vồ thì thua rồi, phải là Dồ thì mới theo kịp thiên hạ con ơi”. 

     Lời giải thích của Ba làm mình ngộ ra và hiểu hơn về tiếng nói của quê mình: phải chăng đó là tiếng nói của những lưu dân kết với phong thổ của vùng quê biển phía đông nam và hợp với công việc lao động biển hàng ngày đã thành giọng nói đặc trưng của quê hương? - Tiếng nói đầy nghị lực, mạnh mẽ và không kém phần hấp dẫn. 

      * Lời của Ba lúc đó chắc đúng, mình không đi biển và giờ thì lung ta lung tung đi móc bọc khắp nơi. Xa quê ai chã nhớ, có người nhớ nhà; người nhớ món BàlaChanh quê hương, kẽ nhớ món cá hành tương Mẹ nấu, đứa nhớ con đường Long phù toàn Cò Ke … còn mình, sao nhớ giọng nói của mọi người quá, ước gì ngày nào cũng được nghe “Áchxanà, bàlachanh, dòngdòng, agò, quay xuồng ổng lên nà...”….nhớ quá PHƯỚC HẢI ƠI./.

PhucPhuochai